Ποιες είναι οι βασικές ανάγκες του βρέφους
Το παιδί μέσα στα σπλάχνα της μητέρας του ζει σε έναν παράδεισο. Εκεί είναι όλα λυμένα κατά τον καλύτερο τρόπο, δεν έχει προβλήματα αυτοσυντήρησης, που είναι βασικά, δεν έχει ζητήματα ατμόσφαιρας, -η ατμόσφαιρα η ζεστασιά είναι πολύ καλή- και όλα είναι ήσυχα ώσπου κάποια στιγμή τα χάνει και ξαφνικά βρίσκεται σε έναν κόσμο που πρέπει να προσαρμοστεί και στον οποίο πρέπει να αντιδράσει με ορισμένους τρόπους. Το κλάμα, η αναπνοή είναι μέσα προσαρμογής ενός βιολογικού όντος σε ένα κόσμο καινούργιο.
Για να βοηθήσουμε το παιδί σε αυτή τη προσαρμογή είναι ανάγκη να δούμε τις ανάγκες που έχει, κι οι ανάγκες αυτές να προσδιορίσουν και τη δική μας συμπεριφορά, τη δική μας τακτική.
Πρώτη βασική ανάγκη του βρέφους είναι φυσικά η τροφή, η αυτοσυντήρηση. Αυτή η πλευρά ανήκει στους παιδιάτρους. Ο παιδίατρος – κι ευτυχώς όλος ο κόσμος που έχει παιδιά τώρα πια ζητάει τη βοήθεια του παιδιάτρου – θα δώσει την τακτική από πλευράς τροφής, θα ορίσει διαιτολόγιο, βιταμίνες, φάρμακα, αν χρειαστεί οτιδήποτε άλλο. Η τροφή στην αρχή ενώ είναι βιολογική ανάγκη, παίρνει φυσικά και σημασία ψυχολογική.
Υπάρχει ένα θέμα ψυχολογικό που αναφέρεται κυρίως στον θηλασμό του παιδιού. Πολλοί πιστεύουν πως οι μητέρες που δεν θηλάζουν τα παιδιά τους έχει ορισμένο ψυχολογικό αντίκτυπο στο παιδί. Αυτό ως ένα σημείο είναι αληθινό. Όταν θηλάζει η μητέρα το παιδί, δεν είναι μόνο πως του εξασφαλίζει την τροφή, αλλά πως θα το πάρει σε αγκαλιά ζεστή, και του δημιουργεί προϋποθέσεις ασφάλειας και σιγουριάς. Αν όμως η μητέρα και μάλιστα η εργαζόμενη ή η μητέρα η οποία δεν μπορεί να θηλάσει το μωρό της, αντικαταστήσει το θηλασμό με άλλες ζεστές , μητρικές εκδηλώσεις , τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν υπάρχει σοβαρό θέμα ψυχολογίας σε ότι αφορά το θηλασμό. Μπορούμε να δίνουμε στο παιδί τεχνητή τροφή χωρίς να φοβόμαστε πως από αυτό θα έχουμε ψυχολογικές διαταραχές γιατί έτσι ενισχύουμε μόνο τις ενοχές της μητέρας η οποία καλείται να διαχειριστεί πολλά και ανάμικτα συναισθήματα.
Μια άλλη ανάγκη του παιδιού είναι η ηρεμία, η ησυχία. Κι εδώ υπάρχουν παρεξηγήσεις, παρανοήσεις. Πολλές φορές άνθρωποι που έρχονται να ευχηθούν, όπως συνηθίζεται, τους κάνει εντύπωση η ησυχία που υπάρχει στο σπίτι και πολλές φορές δίνουν και συμβουλές: “Μα γιατί ησυχία, τι θα γίνεται μεθαύριο, αυτό το παιδί θα σας κάνει το βίο αβίωτο. Πρέπει να μάθει στην φασαρία”. To παιδί χρειάζεται ηρεμία, να συγκεντρωθεί στον εαυτό του. Οπωσδήποτε δεν μπορούμε να κυριολεκτούμε όμως το παιδί χρειάζεται να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του και να ξεκουράζεται το νευρικό του σύστημα.
Μια άλλη βασική ανάγκη του βρέφους είναι η κινητικότητα. Όταν λέμε κινητικότητα δεν εννοούμε κίνηση, δεν εννοούμε μετατόπιση από το ένα μέρος στο άλλο. Το νήπιο , το βρέφος δεν αισθάνεται από τον πρώτο καιρό αυτή την ανάγκη. Αισθάνεται όμως απόλυτη την ανάγκη να κινείται στο μέρος που βρίσκεται, δηλαδή να κινήσει πόδια, χέρια, κεφάλι και σε αυτό πρέπει να το διευκολύνουμε.
Η κίνηση αυτή των μελών του παιδιού οδηγεί στην κατάκτηση της κινητικότητας, και η κινητικότητα εξελίσσεται με βάση ορισμένα στάδια. Έτσι π.χ. στην ηλικία των 3-4 μηνών το παιδί πρέπει να στήσει το κεφάλι του. Βέβαια το “πρέπει” εδώ είναι σχήμα λόγου. Μπορεί το παιδί και 4 και 5 μηνών να μην έχει στήσει το κεφάλι του -αν δεν υπάρχουν άλλα συμπτώματα δεν θα ανησυχήσουμε- αν είναι όμως μετά τον 6ο μήνα και δεν μπορεί να στήσει το κεφάλι του αρχίζουμε να προβληματιζόμαστε. Έτσι τα κεφάλι 3-4 ½ μηνών μπορεί να σταθεί όρθιο. Ακόμη τον 4ο μήνα το παιδί πρέπει να αρχίσει να αναζητάει πράγματα, να πιάνει. Εδώ έχουμε συνδυασμό κίνησης του χεριού με το μάτι. Βλέπει το μάτι και πιάνει το χέρι. Αυτό το σχήμα είναι ήδη μια μορφή νοημοσύνης. Στον 6ο μήνα το παιδί μπορεί να κάθεται, στον 9ο μήνα να σηκώνεται, στον 10ο μήνα να στέκεται όρθιο και τον 11ο-12ο μήνα να αρχίσει να κάνει σταθερά τα βήματα του, θα αρχίσει να περπατάει.
Κινητικό φαινόμενο είναι και η γλώσσα, που εξελίσσεται αργότερα και γίνεται σοβαρή εκδήλωση πνευματικότητας με το συμβολισμό και με τελικό σκοπό την επικοινωνία. Το παιδί ψελλίζει με φθόγγους για να ασκήσει τα φωνητικά του όργανα και τα χείλη του. Είναι χαρακτηριστικό πως όλα τα παιδιά αρχίζουν με τους ίδιους φθόγγους σε όλες τις φυλές του κόσμου και σε όλες τις χώρες “μα-μα, μπα”. Αυτό είναι διεθνές φαινόμενο. Κι εμείς το μεταφράζουμε μετά, πρώτα η μητέρα που αγωνιά να ακούσει “μαμά” και “μπαμπά” σε πρόσωπα. Το παιδί λέει “μαμά”, “μπαμπά” γιατί ασκείται.
Η τελευταία βασική ανάγκη του παιδιού. Είναι η συναισθηματική ασφάλεια. Είναι ένας τομέας που δεν τον είχαν προσέξει παλιότερα. Έχει μεγάλη σημασία για το παιδί να αισθάνεται σιγουριά και προστασία. Είναι αφάνταστο το πόσο νιώθει τον εαυτό του έρημο και μοναχό και πόσο μια ζεστασιά –κι εδώ είναι ο ρόλος των γονέων- του διαγράφει μια ατμόσφαιρα αισιοδοξίας και σιγουριάς , που έχει απόλυτη ανάγκη.
Συρραφή – επιμέλεια : Ελένη Παπαμικρουλέα , Ψυχοθεραπεύτρια, Θεραπεύτρια Οικογένειας – Ζεύγους, Κλινική Κοινωνική Λειτουργός MSc , Εμψυχώτρια Ομάδων
Πηγή –Βιβλιογραφία :
Χουρδάκη, Μ. (1992). Οικογενειακή Ψυχολογία. Εκδόσεις Γρηγόρη