Τι σημαίνει υπομονή;

Υπομονή έχει όποιος ξέρει να περιμένει ήρεμα αυτό που αργεί να έρθει. Τι εύκολο που είναι να το λέμε, και πόσο δύσκολο να το εφαρμόσουμε! Πόση υπομονή χρειάζεται για να το μάθουμε! Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η υπομονή δεν είναι αξία που χαρακτηρίζει τα παιδιά, προσοχή, όμως! Είπαμε δεν χαρακτηρίζει τα παιδιά , εννοείται όμως πως τα αφορά!

Αναφερόμαστε πάντα σε παιδιά 6 έως 12 ετών, αν και στην πραγματικότητα, αυτές οι ηλικίες δεν είναι και οι πιο κατάλληλες για να διδαχτεί κανείς την υπομονή, τη συγκρατημένη αναμονή. Επομένως, όσο πιο μικρό το παιδί, τόσο λιγότερο ικανό είναι να δείξει υπομονή: το μωρό για παράδειγμα δεν έχει καθόλου υπομονή. Όταν πεινάει, κλαίει και σταματάει να κλαίει όταν το θηλάσει η μαμά του και με αυτό τον τρόπο διεκδικεί ότι έχει ανάγκη.

Ο καιρός και η σωστή εκπαίδευση μαθαίνουν στο παιδί την υπομονή

Υπομονή είναι η συγκρατημένη και γεμάτη ελπίδα αναμονή

Να έχεις υπομονή, σημαίνει να περιμένεις και ταυτόχρονα να ελπίζεις. Για να έχουν υπομονή τα παιδιά μας, θα πρέπει να μάθουν πρώτα να περιμένουν και να ελπίζουν. Και οι δυο παράμετροι είναι απαραίτητες για να μάθουν να είναι υπομονετικά.

Αναμένω σημαίνει αφήνω να περάσει αρκετός χρόνος για να έρθει αυτό που περιμένω. Λέμε, λοιπόν , ότι «περιμένουμε να έρθει το τρένο των 9» ή «περιμένουμε να έρθει η σειρά μας στο ταμείο». Αν περάσει περισσότερος χρόνος απ’αυτόν που υπολογίζαμε, μας πιάνει ανυπομονησία. Επομένως, η υπομονή εμπεριέχει και την παράμετρο της λογικής απογοήτευσης μπροστά στο αναπόφευκτο.

Συνήθως τα παιδιά δεν έχουν ανεπτυγμένη αυτού του είδους την υπομονή. Τα πιάνει ανυπομονησία., διαμαρτύρονται και εκνευρίζονται. Γι’αυτό , είναι πολύ σημαντικό να τα μάθουμε να περιμένουν. Ωστόσο, είναι αδύνατον να μάθουμε να περιμένουμε αν δεν έχουμε ελπίδα, αν δεν ξέρουμε να ελπίζουμε. Επομένως, δεν αξίζει τον κόπο να έχουμε υπομονή αν δεν διακρίνουμε έστω και την πιο μακρινή πιθανότητα να πραγματοποιηθεί η ελπίδα μας, αργά ή γρήγορα. Το παιδί μας πρέπει να μάθει να ελπίζει ότι θα τελειώσουμε την τηλεφωνική μας συζήτηση γιατί μόνο έτσι θα έχει τη σιγουριά-την οποία εμείς θα του έχουμε επιτρέψει να νιώσει- ότι μετά θα πραγματοποιήσουμε τις επιθυμίες του.

Αν όμως δεν υπάρξει αυτή η συμφωνία, είναι πολύ πιθανόν το σημερινό παιδί και ο μετέπειτα ενήλικας να μη μάθει να περιμένει, μ’αποτέλεσμα να πνίγεται μέσα στην ανυπομονησία.

Πως θα μάθουμε να έχουμε υπομονή;

Το παιδί μας πρέπει να μάθει ότι δεν είναι δεδομένο πως, θα πραγματοποιούνται όλες οι απαιτήσεις του. Γι’αυτό, οι γονείς και οι παππούδες πρέπει να μάθουμε να λέμε όχι και να τηρούμε κάποια ισορροπία για το καλό της εκπαίδευσης: ούτε να γινόμαστε υπερβολικά αρνητικοί, ούτε και να μη λέμε καθόλου όχι.

Όλα τα άκρα είναι άσχημα και, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, η λύση βρίσκεται στη μέση. Οι γονείς οφείλουμε να εφαρμόζουμε την «τεχνική του ψαρά»: δεν μπορούμε να έχουμε πάντα χαλαρή την πετονιά, γιατί έτσι δεν θα ψαρέψουμε τίποτα. Ούτε και πρέπει να την τραβάμε συνεχώς γιατί θα σπάσει. Πρέπει εναλλακτικά ν’ «αρπάζουμε» ή να παραβλέπουμε με επιδεξιότητα την κάθε ευκαιρία που μας παρουσιάζεται, δίνοντας μεγάλη προσοχή στην αντίδραση του «ψαριού».

Είναι πολύ επικίνδυνο να υποχωρούμε αμέσως μπροστά στην ανυπομονησία του παιδιού, αφού αυτή η ανυπομονησία μπορεί να πάρει τη μορφή μιας αλαζονικής συμπεριφοράς κι ενός έκδηλου εκνευρισμού, που εκφράζεται με υπερβολικό τρόπο.

Έτσι, λοιπόν, το ψάρεμα με το καλάμι είναι κι’αυτό μια τέχνη και, επιπλέον, μας μαθαίνει να εκμεταλλευόμαστε σωστά τις περιστάσεις. Αλλά περισσότερο έχει να κάνει με το να μάθουμε να λέμε «όχι» στο παιδί μας.

Το παιδί μας δεν πρέπει ποτέ να εκμεταλλεύεται τον θυμό του

Τα παιδιά μπορούν να εκμεταλλεύονται τον θυμό τους για δύο διαφορετικούς λόγους:

• Επειδή εμείς οι μεγάλοι ικανοποιούμε όλες τις απαιτήσεις τους-δικαιολογημένες ή όχι- όταν συνοδεύονται από το κλασικό χτύπημα ποδιών και χεριών στο πάτωμα. Σ’αυτήν την περίπτωση, η αλαζονική συμπεριφορά έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός εκβιασμού: για να γλιτώσουμε απ’την γκρίνια τους, τους κάνουμε όλα τα χατίρια.
• Επειδή κι εμείς οι μεγάλοι παρασυρόμαστε απ’τη δίνη του θυμού, έστω κι αν απλώς εκνευριζόμαστε. Ίσως καταφέρουν να μας φέρουν στο «αμήν» (στα όρια της υστερίας, ίσως;) και να εξοργιστούμε περισσότερο από εκείνα.

Και στις δυο περιπτώσεις, τα παιδιά έχουν «κερδίσει τη μάχη». Στην πρώτη περίπτωση επειδή εμείς εγκαταλείπουμε και στη δεύτερη, επειδή έχουμε εξουδετερωθεί στην αναμέτρηση.

Είναι αναγκαίο εμείς ν’απαντάμε με υπομονή στη βίαιη συμπεριφορά, δηλαδή με μια ανοχή ήρεμη, γαλήνια, ατάραχη (αλλά και προσεκτική) μέχρι να κοπάσει η παιδική καταιγίδα.

Εμείς πρώτοι πρέπει να μετρήσουμε από μέσα μας έως το δέκα (ή και μέχρι το 100, αν χρειαστεί) για να πετύχουμε δυο θεμελιώδεις στόχους:

• Να τους δώσουμε να καταλάβουν στην πράξη πόσο άχρηστη είναι η μέθοδος τους.
• Να τους δώσουμε να καταλάβουν στην πράξη πόσο σημαντική είναι η σωστή υπομονή.

Πρακτικές συμβουλές

• Να μάθετε στο παιδί σας τι σημαίνει ο καθένας στη σειρά του είτε μέσα στο σπίτι ( στα παιχνίδια, στις οικογενειακές συζητήσεις, κατά το σερβίρισμα του φαγητού στο τραπέζι) , είτε έξω από σπίτι (κατά την είσοδο ή την έξοδο από ένα μέσο μεταφοράς, στις ουρές των καταστημάτων και των μέσων μεταφοράς, στα ιατρεία και τι δημόσιες υπηρεσίες) είτε μέσω καταστάσεων που μπορείτε να δημιουργήσετε εσείς ακριβώς γι’αυτο το λόγο. Να μάθουν την θετική πλευρά της αναμονής.
• Αν το παιδί σας εκνευρίζεται συχνά και ξέρει να μετράει μέχρι το δέκα, μπορούμε να τα εκμεταλλευτούμε και τα δύο. Αν αντιληφθούμε ότι βρίσκεται στα πρόθυρα του θυμού, της ανυπομονησίας, της νευρικότητας μπορούμε να του ζητήσουμε ήρεμα να μετρήσει μέχρι το δέκα, κάνοντας ταυτόχρονα τη συνηθισμένη χειρονομία με την οποία ζητάμε από κάποιον να μείνει σιωπηλός.

 Η υπομονή είναι το οχυρό όσων ξέρουν να περιμένουν

Διάσημα λόγια

• Οι υπομονετικοί θα νικήσουν (Αρχαίο ρητό).
• Στην πράξη, είναι πιο εύκολο να θριαμβεύσει η υπομονή παρά η δύναμη. Πολλά πράγματα που δεν μπορούσαν να λυθούν με μια δραστική λύση, κατακτήθηκαν λίγο (Πλούταρχος, Έλληνας συγγραφέας).
• Πόσο δυστυχισμένοι είναι αυτοί που δεν έχουν υπομονή! Μα μπόρεσε ποτέ να γιατρευτεί μια πληγή μέσα σε μια στιγμή; (Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άγγλος δραματουργός).
• Η υπομονή είναι η πιο ηρωική αρετή, ακριβώς επειδή δεν έχει ηρωική μορφή (Τζιάκομο Λεοπάρντι, Ιταλός συγγραφέας)

Συρραφή – επιμέλεια : Ελένη Παπαμικρουλέα , Ψυχοθεραπεύτρια, Θεραπεύτρια Οικογένειας – Ζεύγους, Κλινική Κοινωνική Λειτουργός MSc , Εμψυχώτρια Ομάδων

Πηγή –Βιβλιογραφία :

Εστέβε Πουχόλ Ι Πονς, Ινές Λουθ Γκονθάλεθ. (2003). Μάθετε στα παιδιά σας 20 αξίες της ζωής. Εκδόσεις «ΑΓΚΥΡΑ»