Παθητική Επιθετικότητα: Πώς να την αναγνωρίζετε.
Η αναγνώριση της επιθετικότητας (ως έκφραση του θυμού) στη συμπεριφορά των άλλων μπορεί να θεωρηθεί κάτι εύκολο, όταν η εκδήλωσή της είναι ξεκάθαρη. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που συμβαίνει πάντα. Συνήθως, όταν μιλάμε για επιθετικότητα, φανταζόμαστε συμπεριφορές που έχουν ως στόχο να βλάψουν, να καταστρέψουν ή να ταπεινώσουν το περιβάλλον. Πολλές φορές, όμως, η επιθετικότητα μπορεί να εκφράζεται μέσω ειρωνείας, αδιαφορίας και υπονοούμενων. Έτσι παρατηρούμε ένα τύπο έκφρασης θυμού, αυτόν της παθητικής επιθετικότητας. Άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο δεν συμπεριφέρονται ενεργά επιθετικά, αλλά η επίδραση της συμπεριφοράς τους στους άλλους έχει επιθετικό χαρακτήρα. Προκαλούν, με τη συμπεριφορά τους, την επιθετικότητα των άλλων μεταβιβάζοντας τη δική τους επιθετικότητα σε αυτούς.
Όταν λέμε σε κάποιον ότι δεν θέλουμε να του μιλήσουμε ή ερχόμαστε σε ευθεία σύγκρουση μαζί του, τοποθετούμε κάποια σαφή όρια. Αυτή η οριοθέτηση είναι πολύ πιθανόν να ληφθεί ως επιθετική.
Από την άλλη πλευρά, τα παθητικο – επιθετικά άτομα συνηθίζουν να λένε φράσεις όπως:
- «Δεν καταλαβαίνω τι μου λες»
- «Δεν σου απαντώ»
- «Θα ήθελα πραγματικά να σε βοηθήσω, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω»
- «Στηρίξου πάνω μου»
- «Συγγνώμη, ο χρόνος μου είναι πολύ περιορισμένος και δεν θα προλάβω να..»
- «Ξεχάστηκα, δεν φταίω εγώ»
- Σε όλα «Ναι»
Όταν μιλάμε με κάποιον και του λέμε ότι απλά δεν του δίνουμε καμία απάντηση, δεν εκφράζουμε ανοιχτά την επιθετικότητά μας. Κι όμως, αυτή μας η ενέργεια, κρύβει επιθετικότητα. Επίσης, μπορεί να βγάλει κάποιος τον άλλον εκτός εαυτού, αν του επαναλαμβάνει συνέχεια τη φράση ¨Δεν καταλαβαίνω τι μου λες¨, αφού και οι δύο τελικά μιλάνε την ίδια γλώσσα. Προσπαθεί, έτσι ο συνομιλητής, να εξηγήσει ξανά και ξανά το ίδιο πράγμα με διαφορετικό τρόπο. Ο ¨παθητικά επιθετικός¨, ωστόσο, επιμένει απλά ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα. Διαβεβαιώνει επίσης πόσο άσχημα νιώθει, πως δε φταίει, όμως, γι΄αυτό που είναι, δηλαδή τόσο μπερδεμένος. Με αυτόν τον τρόπο κάνει έκκληση στον οίκτο του άλλου, ο οποίος, στο μεταξύ, έχει εξοργιστεί και είναι έτοιμος να εκφράσει την επιθετικότητα του.
Ανάλογες αντιδράσεις προκαλούν άτομα που ξεχνάνε συνέχεια και πολύ. Δεν εναντιώνονται σε μία υποχρέωση που δεν τους πολυαρέσει, απλά δεν την εκτελούν και κάνουν απλά ότι την έχουν ξεχάσει. Μετανιωμένοι ορκίζονται βελτίωση…και ξεχνάνε ξανά. Δεν προβαίνουν σε αντιπαράθεση, δεν δείχνουν ότι κάποιος έχει ξεπεράσει τα όρια της ανοχής τους, απλά δε λένε τίποτα. Κάνουν επίκληση στη επιείκεια: ¨Σε τί μπορεί να φταίει κάποιος που είναι τόσο ξεχασιάρης;¨. Από την άλλη, εκείνος που έχει βασιστεί στον άλλον να κάνει κάτι, αυτό που ο ίδιος ξεχνά, εμφανίζεται τώρα σαν επιτιθέμενος: απαιτεί πιέζει, γίνεται φορτικός.
Αν απομακρυνθούμε στη μέση μίας συζήτησης, γινόμαστε επιθετικοί και με αγένεια. Όταν, όμως, κάποιος δεν ακούει καν, κοιτάζει αμέτοχα και λέει που και που ένα ¨ναι¨, τότε αυτή η ενέργεια δεν εκλαμβάνεται ως επιθετική. Γι΄ αυτό συνήθως δεν ζητάει κανείς το λόγο από ένα τέτοιο άτομο. Πρόκειται όμως για επιθετική συμπεριφορά. Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις της ¨επιτηδευμένης καθυστέρησης¨.
Άτομα που συμπεριφέρονται επιθετικά με παθητικό τρόπο, είναι άτομα που δεν τους αρέσει να συγκρούονται, να δημιουργούν εντάσεις και να διαφωνούν. Αυτή τους η στάση, ωστόσο μας κάνει συχνά να έχουμε την εντύπωση ότι δεν μπορούμε να τα εμπιστευτούμε διότι δεν είναι αξιόπιστα. Στην ουσία τέτοια άτομα έχουν εγκαταλείψει τον ίδιο τους τον εαυτό μια και δεν τολμούν να τοποθετήσουν όρια με ενεργητικό τρόπο, παίρνοντας τον εαυτό τους και τις ανάγκες τους στα σοβαρά. Σαν αποτέλεσμα η σύγκρουση που προσπαθούν με τόσο κόπο να αποφύγουν καταλήγει τελικά να στρέφεται προς τον εαυτό τους.
Συρραφή – επιμέλεια : Ρόζμαρι Καλογερία, Ψυχολόγος
Πηγή –Βιβλιογραφία :
Verena Kast, (2008). «Θύματα και θύτες. Πότε, Γιατί και Πως Αλλάζουν οι Ρόλοι», Εκδόσεις Θυμάρι